Bondia Aruba

news_item
Click to read more

Hulanda: Secta sadico ta reclutando muchanan Hulandes riba Roblox

about 17 hours ago

(NLTimes) – Un secta sadico yama The Cult of Spawn ta reclutando muchanan Hulandes riba e plataforma popular Roblox y ta convenciendo nan pa comete violencia, dano propio y te hasta kita nan propio bida, investigacion di EenVandaag a descubri. E base di e secta aki ta e wega Forsaken, un wega di teror riba

www.bondia.com
news item

Hulanda: Secta sadico ta reclutando muchanan Hulandes riba Roblox

about 17 hours ago

(NLTimes) – Un secta sadico yama The Cult of Spawn ta reclutando muchanan Hulandes riba e plataforma popular Roblox y ta convenciendo nan pa comete violencia, dano propio y te hasta kita nan propio bida, investigacion di EenVandaag a descubri.

E base di e secta aki ta e wega Forsaken, un wega di teror riba Roblox. Mientras cu nan ta hunga Forsaken, e muchanan ta atrai na gruponan di chat priva. Acceso na e gruponan aki ta rekeri un sacrificio di e hungado. Potretnan sunu of prueba cu bo a marca e secta su simbolo riba bo curpa ta comun.

Na momento cu nan drenta, e muchanan ta manipula, segun EenVandaag. E lidernan di e secta ta yama nan mes profeta y ta predica cu nan victima hoben lo tin un di dos bida real despues di morto, unda nan por regresa den un miho forma – un tema cu tambe ta presente den Forsaken. Prome cu nan ta “cla pa un miho di dos bida,” e victima mester haci tur sorto di sacrificio, incluyendo comparti imagennan sensitivo di nan mes. Si nan purba repenti, e malhechornan ta menasa di publica e potret y informacion personal online.

Ya caba tabata conoci cu un grupo sadico online tabata tumando accion contra muchanan riba Roblox y rednan social. Den lunanan recien, polis Hulandes a detene varios miembro sospecha di 764 y No Lives Matter di e grupo sadico “Com.” Segun EenVandaag, tin similaridad entre The Cult of Spawn y e gruponan aki.

“Nos ta hopi preocupa tocante e movemento aki,” Annemiek van Noord, un detective di National Police Child Pornography and Child Sex Tourism Team a bisa EenVandaag. El a enfatisa cu polis ta impacta pa e sospechosonan su accionnan sadico y hopi biaha hororoso.

Polis ta haciendo tur loke nan por, pero e ta un problema hopi complica pa atende. “E lidernan ta regularmente blokia y cuentanan ta kita, pero nan ta sigui otro caminda bao otro nomber,” Van Noord a bisa. “Tin un grupo, cosnan ta pasa den dje, y e siguiente momento e grupo a bay. Despues otro grupo nobo ta aparece.”

Ora EenVandaag a pidi e plataformanan online involucra pa duna un respuesta na e presencia di gruponan criminal riba nan plataforma, Roblox a bisa cu comportamento online cu ta pone menornan den peligro ta estrictamente prohibi. “Nos ta monitor esaki 24/7. Y si nos detecta abuso, nos ta tuma accion inmediatamente.”

Discord a bisa cu e ta cumpli cu ley pa preveni contenido peligroso, activamente ta detecta contenido danino y ta coopera cu autoridadnan Mericano. Telegram a bisa cu e ta kita contenido danino y ta coopera cu autoridadnan Europeo.

X sinembargo, no a responde pero e otro plataforma di red socil a bisa cu nan ta evalua publicacionnan pa contenido danino y ta interveni ora cu e contenido aki ser haya.

 

news_item
Click to read more

Parlamentario Xiomara Maduro (MEP): Parlamento a aproba Jaarrekening 2019 y hunto cune e cambio den maneho di finanzas publico na Aruba

about 17 hours ago

Dialuna Parlamento di Aruba a trata Jaarrekening 2019 y a aproba esaki cu 17 voto pro y un voto contra. Ta importante pa sa cu den aña 2019 Gabinete Wever-Croes a logra cambia e maneho y e rumbo financiero di Aruba, y ta logra un di e miho resultado financiero prome cu e pandemia di

www.bondia.com
news item

Parlamentario Xiomara Maduro (MEP): Parlamento a aproba Jaarrekening 2019 y hunto cune e cambio den maneho di finanzas publico na Aruba

about 17 hours ago

Dialuna Parlamento di Aruba a trata Jaarrekening 2019 y a aproba esaki cu 17 voto pro y un voto contra. Ta importante pa sa cu den aña 2019 Gabinete Wever-Croes a logra cambia e maneho y e rumbo financiero di Aruba, y ta logra un di e miho resultado financiero prome cu e pandemia di COVID-19.

Un cambio den rumbo financiero di Aruba

En corto den jaarrekening di 2019, e deficit financiero di Gobierno a mehora cu 120 miyon florin. Entrada di Gobierno a subi cu 121 miyon florin. Gasto di Gobierno a keda bao control. E debe di Aruba a stop di crece pa prome biaha despues di hopi tempo. Aruba a logra surplus primario grandi cu ta core den 200 miyon florin. Den 2019, Aruba no solamente a cumpli, pero a supera e norma financiero acorda cu Hulanda. Di e manera aki un cambio grandi a wordo logra den e rumbo financiero di nos Pais, y ta laga atras un era cu tabata tipifica pa debe halto y deficit grandi.

Trabao den ekipo a logra pa Aruba

Como ex Minister di finanzas nos kier gradici di curason tur Aruba su profesionalnan cu a traha hopi duro pa logra e cambio aki den Aruba su finanzas publico. Un pabien y danki grandi ta bay specialmente na e ekipo di Departamento di finanzas, Central Accountantsdienst, Departamento di Legislacion y Algemene Rekenkamer pa nan trabao diligente na bienestar di Aruba. Trabao den ekipo, semper ta logra pa Aruba. Danki pa kere den Aruba!

 

news_item
Click to read more

Lider di fraccion AVP, Jennifer Arends-Reyes Cinco aña di retraso den cuentanan publico ta debilita control parlamentario

about 17 hours ago

Fraccion AVP, bao di liderazgo di parlamentario Jennifer Arends-Reyes, ta di opinion cu exploitatierekening di aña 2018 y 2019 ta refleha e estado real di finanzas publico, cu ta fundamental pa transparencia, control y evaluacion di nos maneho fiscal. E realidad, sin embargo, ta cu nan a yega cu retraso di mas cu cinco aña.

www.bondia.com
news item

Lider di fraccion AVP, Jennifer Arends-Reyes Cinco aña di retraso den cuentanan publico ta debilita control parlamentario

about 17 hours ago

Fraccion AVP, bao di liderazgo di parlamentario Jennifer Arends-Reyes, ta di opinion cu exploitatierekening di aña 2018 y 2019 ta refleha e estado real di finanzas publico, cu ta fundamental pa transparencia, control y evaluacion di nos maneho fiscal. E realidad, sin embargo, ta cu nan a yega cu retraso di mas cu cinco aña.

Arends-Reyes ta enfatisa cu 2018 y 2019 tabata añanan crucial den nos historia reciente. Tabata añanan pre-pandemia, ora a tuma hopi decision importante cu tin impacto directo riba nos pueblo, nos empleadonan publico y sector priva. E tardansa grandi den entrega ta pone Parlamento den un posicion limita pa evalua y haci control parlamentario efectivo, cu no ta na beneficio di un pais cu tin mester di claridad den su contabilidad publico.

Den un analisis responsabel di e cifranan, AVP ta observa cu 2018 a presenta un aumento continuo den gasto publico, sin cu entrada a sigui e mesun ritmo. E deficit presupuestario a sigui crece, indicando falta di un maneho riguroso. E mesun patronchi a ripiti den 2019: gasto grandi den aparato gubernamental, poco evaluacion di eficiencia y ingreso cu no ta subi proporcionalmente, aunke a nota un mehoracion.

“E exploitatierekeningnan aki ta mustra un les importante: Aruba tin mester di un structura fiscal sostenibel,” segun Arends-Reyes. “Tabatin hopi salida di fondo, y no tabatin un sistema di control interno suficientemente fuerte. Si tin vacatura, mester yena nan. Y nos gobierno mester adopta un cultura cu ta evalua gasto riba su impacto real riba bienestar di nos pueblo.”

Fraccion AVP ta insisti riba implementacion di un cuadro di planificacion fiscal cu ta continuo, husto y orienta riba resultado. Aruba no por sigui haci prestamo pa cubri gasto operacional, mientras nos ciudadano ta sufri austeridad y limitacion den servicionan basico. Planificacion no por ta basa solamente riba optimismo; mester contempla diferente escenario y prepara pa risiconan cu nos por enfrenta.

“Exploitatierekening 2018 y 2019 ta basicamente un check atrasa — pero e aprendisahe aki mester guia nos pa futuro,” ta conclui Arends-Reyes. “Nos ta pidi gobierno pa tuma nota di pasado y continua cu e inhaalslag pa nan yega na tempo. Bienestar di nos comunidad mester keda central den tur decision.”

 

news_item
Click to read more

Dia Internacional di Derecho di Mucha; Defende derecho di mucha ta responsabilidad di tur

about 17 hours ago

Aruba ta uni cada aña cu e celebracion di Dia Internacional di Derecho di Mucha, recordando e importancia universal di proteha y garantisa bienestar di tur mucha y hoben. 20 di november ta un fecha importante, e ta un momento anual pa refleha riba loke nos a logra y, sobre todo, riba loke ainda falta

www.bondia.com
news item

Dia Internacional di Derecho di Mucha; Defende derecho di mucha ta responsabilidad di tur

about 17 hours ago

Aruba ta uni cada aña cu e celebracion di Dia Internacional di Derecho di Mucha, recordando e importancia universal di proteha y garantisa bienestar di tur mucha y hoben. 20 di november ta un fecha importante, e ta un momento anual pa refleha riba loke nos a logra y, sobre todo, riba loke ainda falta pa duna tur mucha na isla un futuro sigur, saludable y husto.

Como parti di Reino Hulandes Aruba ta sigui normanan internacional manera e Convencion di Nacionnan Uni riba Derecho di Mucha, pero asina mes e situacion real cu e mucha y hobennan ta biba ta mustra cu proteccion di mucha ta un tarea cu no ta caba.

Educacion ta central den e topico di derechonan di mucha y igualdad di oportunidad. Igualdad ta un tema cu den hopi caso ta pasa scondi tras di cortina, pero un ehempel cu a bin dilanti, sobre todo durante temporada di pandemia, ta desigualdad digital. Mientras un mucha tabatin acceso na laptop of tablet pa studia, otro no tabatin e posibilidad aki y mester a usa den casonan aki telefon di mama of tata, of si e hoben tin su propio telefon, y lucha cu e pantaya chikito pa a logra cumpli cu lesnan online. E buraco aki ta crea un diferencia cu, pa hopi, ta sigui bira mas grandi.

E presion pa “saca bon cijfers” na scol tambe ta pusha hopi hoben te na limite. Stress academico ta bira mas normal cu descanso, y si un mucha tin un necesidad special, e pelea ta dobel: famia ta den un maraton administrativo pa haya apoyo.

Violencia familiar ta un aspecto cu ta sucede hopi, pero cu talbes no semper ta bisto. Riba rednan social tur mucha ta sali feliz, pero den hopi cas, e storia ta otro.

Tin hoben cu ta drumi cu gritonan di su mayornan den su horea. Tin otro cu ta biba den silencio di miedo. Violencia domestico—sea fisico, verbal of emocional—ta laga marca cu no ta visibel na curpa, pero cu ta keda pa añas den e mente di e mucha of hoben.

E sistema di proteccion ta haci su parti, pero ta abruma y ta enfrenta retonan di entre otro personal. Hoben ta warda, famia ta warda, y e trauma ta sigui.

Salud mental tambe ta un reto cu hopi hoben ta carga den silencio. Tin hopi hoben cu ta lucha cu ansiedad, depresion y hasta pensamentonan suicida. Rednan social ta solamente agrega mas gasolin na e candela: ora hobennan ta compara nan mes cu un “version perfecto” di un mundo edita, ta facil pa nan sinti cu nan no ta suficiente.

Banda di esaki, cyberbullying ta un fenomeno cu ta sigui crece y esaki tambe ta trece su consecuencianan cune.

Ayudo profesional ta disponibel pa mucha y hoben, pero hopi biaha e hoben ta scoge pa no bisa nada pa miedo di kico otro lo bisa. Adicionalmente entidadnan cu ta dedica na brinda ayudo pa salud mental tin lista di espera largo.

Aunke Aruba ta briya pa turista, no tur cas ta sinti e prosperidad ey. Tin mucha cu ta bay scol sin desayuno, tin mucha cu ta lucha pa haya material di scol, y tin mucha cu no por ta activo den actividadnan manera futbol of baile simplemente pasobra e gasto ta hopi.

E presion economico den hogar ta pega duro riba e mas chikito na cas. Nan tambe ta sinti e presion ey, aunke hende grandi ta kere cu nan no ta compronde.

Uso di alcohol, substancianan ilegal y vape ta aumentando entre hobennan. Mas hoben ta bin den contacto cu alcohol y droga na un edad mas tempran. E acceso ta relativamente facil, y presion di grupo ta un monster cu hopi no sa con pa bringa. Tin scol cu ta purba duna orientacion, pero e mensahe no ta yega tur caminda. Miedo, berguensa y falta di dialogo den cas ta stroba hopi pa pidi ayudo.

Educacion sexual na scol ta cortico, den cas, e tema ta tabu. Resultado? Hoben cu ta busca informacion den TikTok, amigo y rumor. Tin hopi hoben cu no por papia abiertamente riba consentimento, riesgo of abuso y esaki ta habri porta pa relacionnan toxico, embaraso hubenil y situacionnan peligroso.

Un derecho basico di tur mucha ta simplemente hunga, pero tin bario sin un parke, tin lugarnan sin luz, tin deporte cu ta costoso, tin cultura cu ta sinti leu pa esun cu no tin transporte of financiamento. E resultado: hoben ta keda mas na cas, mas riba telefon, mas sinta, y tin menos interaccion real.

Dia di Derecho di Mucha no ta solamente un fecha riba kalender, e ta un invitacion pa comunidad, wak den wowo di e mucha y hoben y bisa: “Nos ta tende bo. Nos ta wak bo. Y nos ta compromete pa defende bo.”

Derechonan di mucha ta mas cu ideanan skirbi den ley y convencionnan—nan ta e promesa diario cu sociedad ta haci na cada mucha. E derechonan aki ta bisa cu cada mucha, sin importa unda nan ta biba of kico nan situacion ta, merece seguridad, amor, educacion y un voz.

Tur mucha tin derecho di lanta liber di violencia y abuso. Nan tin e derecho di bay scol y siña, di ricibi cuido di salud ora nan ta malo, y di sinti nan mes acepta y inclui. Muchanan tambe tin derecho di hunga, expresa nan mes, y soña riba nan futuro sin miedo.

Aruba a logra hopi, pero e reto ta real y ta grandi. Scol, autoridad, organisacionnan, famia, comunidad, tur tin un rol. Un hoben cu ta sinti sigur, proteha y stima, ta bira un adulto fuerte.

 

news_item
Click to read more

Desigualdad di genero y inactividad ta keda persistente den mercado laboral

about 17 hours ago

E mercado laboral di Aruba a sigui recupera firmemente for di e golpi sin precedente cu e pandemia di COVID-19 a causa, cu indicadornan di participacion, empleo y desempleo ta mustra un mehoracion significante den 2023 y 2024. Pero asina mes, datonan di CBS compila for di varios Censo y e Encuesta di Forsa Laboral,

www.bondia.com
news item

Desigualdad di genero y inactividad ta keda persistente den mercado laboral

about 17 hours ago

E mercado laboral di Aruba a sigui recupera firmemente for di e golpi sin precedente cu e pandemia di COVID-19 a causa, cu indicadornan di participacion, empleo y desempleo ta mustra un mehoracion significante den 2023 y 2024. Pero asina mes, datonan di CBS compila for di varios Censo y e Encuesta di Forsa Laboral, ta indica cu a pesar cu Aruba a logra bolbe na un nivel laboral cerca di e periodo prome cu pandemia, ainda tin desafionan structural cu ta persisti, particularmente den e area di inactividad y diferencianan entre homber y muhe.

E compilacion di data, cu ta cubri indicador laboral pa personanan di 15 aña of mas for di 1960 te 2024, ta duna un bista amplio riba e forsa laboral di Aruba. E ta revela cambionan demografico, evolucion di e structura economico di e isla, y e impacto di periodonan di crecemento, crisis y recuperacion. E añanan despues di pandemia ta sobresali, y ta duna un bista cla di con vulnerabel, pero tambe resiliente, e mercado laboral ta den un economia sumamente dependiente di turismo.

Despues cu participacion laboral a cay dramaticamente na 55,3% den 2020 — un di e nivel mas abou registra — Aruba a mustra un recuperacion consistente. Den 2023, e tasa di participacion subi na 62,8% y den 2024 e yega 63,5%, un nivel cerca di e periodonan prome cu pandemia.

E datonan ta mustra cu homber ainda ta participa na un nivel mas halto, 67,9% den 2024, pero participacion di hende muhe tambe a mustra un crecemento notabel, subiendo for di 52% den 2020 na 59,6% den 2024. Asina mes, e diferencia di casi 8% ta indica cu desigualdadnan den acceso laboral ta continua presente den sociedad. Estudionan social a relaciona esaki cu falta di servicio di cuido di mucha, normanan cultural riba rol di famia, y e balans dificil entre trabou y responsabilidadnan den cas.

Segun datonan empleo tambe a sigui e mesun direccion positivo. Den 2020, ora cu frontera a cera y industria turistico a drenta un paralisis total, tasa di empleo a drenta na apenas 50,5%. Cu reapertura pa fase, campaña di vacunacion y regreso di turismo internacional, Aruba a logra drenta den un fase di recuperacion. Pa 2023, tasa di empleo subi na 60,2% y den 2024 e sigui aumenta na 60,8%.

Homber tin un tasa di empleo di 64,3% y hende muhe 57,7%, un señal cu e mercado ta absorbiendo trabou den un ritmo constante, stimula pa recuperacion di turismo, retail, transporte, hotel, restaurant y otro sector vital. Segun data di Aruba Tourism Authority (ATA), bishitanan di estadia a surpasa e nivel di prome cu pandemia den 2023, locual a crea mas oportunidad di trabou riba e isla.

Un di e indicadornan mas cla di recuperacion ta e tasa di desempleo. Despues di subi na 8,6% den 2020, desempleo a baha na 4,3% den 2022 y na 4% den 2023, un di e cifranan mas abou den hopi aña. Den 2024, tasa di desempleo a subi levemente na 4,3%, principalmente pa motibo cu desempleo entre homber a subi na 5,4%, mientras tanto desempleo di muhe a baha na 3,2%, e cifra mas abou registra pa hende muhe desde cu datonan ta ser compila.

A pesar di un bahada den cifra di desempleo, empresanan local a expresa insistentemente cu tin falta di personal, specialmente den hospitalidad, construccion, seguridad, salud y tecnologia. Organisacionnan comercial a pidi pa basta tempo mas flexibilidad den politica di inmigracion (cual awor ta un realidad), mas bista riba formacion tecnico y mas adaptacion den sistema di educacion pa reduci e desbalansa entre demanda di empleadonan y habilidad di trahado.

E bista historico cu data ta duna ta fundamental pa compronde e panorama actual. Den añanan 1960 y 1970, e economia tabata domina pa industria di refineria y trabounan tecnico, cu tasa di participacion di homber constantemente riba 75%, mientras cu participacion di hende muhe tabata keda bou di 35%. Tasa di desempleo tabata halto den e epoca ey, mas cu 17% den 1960, pero a baha durante periodonan di expansion industrial.

Cu transformacion di Aruba den un destinacion turistico fuerte den añanan 1980 y 1990, demanda pa man laboral a crece dramaticamente. Esaki a habri mas porta pa hende muhe drenta e mercado laboral, aumentando participacion di hende muhe for di 27,4% den 1960 na 57,7% den 2000.

Durante añanan 2010, situacion laboral tabata basta stabiel, cu desempleo variando entre 6% y 11%. Pa 2019, prome cu pandemia, tasa di desempleo a baha na 5,2% stimula pa record den bishitantenan.

Aña 2020 ta keda como e periodo mas dramatico. Cu movemento internacional paralisa, empleo a cay, participacion a baha y inactividad a subi de forma alarmante. Tasa di inactividad total a yega 44,7% den 2020, refleho di miles di trahado cu a perde nan empleo of a sali for di mercado.

A pesar di e recuperacion admirabel, inactividad ta keda un reto fundamental. Den 2024, tasa di inactividad total tabata 36,5%, cu muhe na 40,4% y homber na 32,1%. Investigadornan ta indica cu e causanan principal ta inclui costo di bida halto, falta di servicio di cuido, un poblacion cu ta embehece, salud fragil, y un desbalansa permanente entre habilidadnan di trahado y vacatura disponibel.

A pesar di mehora den ultimo 60 aña, desigualdad di genero no a disparce. Aunke e buraco di participacion a baha dramaticamente, homber ta sigui participa y traha mas cu hende muhe. Expertonan ta sugeri cu si mas hende muhe drenta e mercado laboral, e economia di Aruba por bira mas resistente y diversifica, specialmente den sector tecnologico y creativo. Discusion riba trabou flexibel, cuido accesibel pa mucha y programa pa reingreso den mercado ta gana tereno, pero mester mas empuhe.

E perspectiva pa 2024 y e añanan siguiente ta indica un economia cu no solamente ta recupera, pero tambe ta cambia. Falta di talento den cierto area, costo di bida cu ta aumenta, y un comunidad cu ta embehece lihe, lo sigui forma e mercado laboral. Institucionnan di educacion ta insisti riba importancia di formacion tecnico y vocacional pa prepara hobennan pa e demanda di mercado moderno.

Aruba a drenta 2025 cu un mercado laboral relativamente stabiel y cu indicador economico cu ta sigui mustra un isla cu a sali firmemente for di e periodo di crisis. Empleo ta keda na un nivel halto, desempleo ta modera, y turismo—e motor principal di economia—ta sigui na un ritmo fuerte cu bishitantenan cu ta supera expectativa.

Tasa di desempleo pa cuminsa 2025 ta rond di 4% pa 5%, un señal cu trabou tin, pero cu ofertanan no ta semper coincidi cu e tipo di habilidad cu demanda. Posicionnan tecnico, trabou den hospitalidad, salud, seguridad y IT cu ta keda habri mas largo cu normal ta indica cu falta di personal ta un problema structural.

Participacion laboral ta sigui subi poco poco, specialmente entre hende muhe, aunke desigualdad di genero den empleo y inactividad ta keda presente. Hende den edad habil ta traha, pero hopi famia ta lucha cu balans entre trabou, gasto y responsabilidadnan di cuido.

2025 ta mustra cu si Aruba kier keda competitivo y diversifica su economia, inverti den hende local ta keda esencial.

Den total, panorama pa 2025 ta positivo, pero claramente sin evita e reto grandi: mas man laboral, mas habilidad, y un mercado di trabou cu por sostene un economia cu ta sigui crece.