Dinsdagavond in Den Haag klonken stevige waarschuwingen vanuit vrijwel alle hoeken van de Tweede Kamer: de toenemende spanningen tussen de Verenigde Staten en Venezuela kunnen ernstige gevolgen hebben voor de eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao (de ABC-eilanden).

Tijdens een debat van de Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties namen maar liefst tien van de vijftien fracties deel. Daarmee werd duidelijk dat de situatie breed wordt gezien als een potentiële dreiging voor de “voordeur” van het Koninkrijk.

Het debat, dat zich richtte op de mogelijke gevolgen van het conflict tussen de VS en Venezuela, maakte duidelijk dat de zorgen zich niet beperken tot militaire dreigingen. Kamerleden wezen op verschillende kwetsbaarheden: de veiligheid van de eilanden, voedsel- en goederenvoorziening, het toerisme en de kans op een plotselinge toestroom van vluchtelingen of migranten.

Minister David van Weel (Buitenlandse Zaken) benadrukte dat er “op dit moment geen directe dreiging” bestaat voor het Koninkrijk. Tegelijkertijd erkende hij dat de exacte bedoelingen van de Verenigde Staten onduidelijk zijn, waardoor het kabinet meerdere scenario’s ontwikkelt — inclusief noodplannen voor mogelijke verstoringen in de bevoorrading.

Minister Ruben Brekelmans (Defensie) stelde dat militaire betrokkenheid van de eilanden “zeer onwaarschijnlijk” is. Wel bevestigde hij dat zowel Amerikaanse als Venezolaanse militaire bewegingen nauwlettend worden gevolgd.

Uit voorzorg is reeds een bevoorradingsschip van de Koninklijke Marine onderweg naar Curaçao. Het kabinet wil hiermee voorbereid zijn op scenario’s waarin de reguliere aanvoer over zee wordt verstoord. Volgens Brekelmans is Nederland in staat binnen 48 uur hulp te bieden indien nodig.

Minister Van Weel erkende dat de communicatie met de eilanden en hun bevolking beter kan — een punt dat door meerdere Kamerleden werd bekritiseerd. Overleg met lokale autoriteiten loopt, zei hij, maar het kabinet beseft dat de informatievoorziening richting burgers versterkt moet worden.

De zorgen zijn niet louter hypothetisch. Begin dit jaar waarschuwden de Nederlandse inlichtingendiensten — AIVD, MIVD en NCTV — in hun rapport “Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2025” dat de crisis in buurland Venezuela een concrete bedreiging vormt voor de ABC-eilanden.

Daarbij spelen meerdere factoren een rol. Allereerst de recente politieke onrust in Venezuela. Na de verkiezingen van 2024, waarin president Nicolás Maduro zichzelf tot winnaar uitriep — een uitslag die door Nederland en andere landen niet wordt erkend — zijn de diplomatieke verhoudingen snel verslechterd.

Daarnaast waarschuwden de diensten dat het beperkte professionaliteitsniveau binnen het Venezolaanse leger het risico op onbedoelde escalatie vergroot — bijvoorbeeld door misverstanden, verkeerde inschattingen of niet-gecoördineerde acties. Zulke incidenten kunnen ook gevolgen hebben voor de nabijgelegen Caribische eilanden.

Een andere risicofactor is migratie. De aanhoudende economische en politieke crisis in Venezuela heeft geleid tot een groeiende migratiestroom richting de ABC-eilanden — een ontwikkeling die volgens het rapport druk zet op de sociale stabiliteit, infrastructuur en economie. Medische zorg, justitie en overheidstaken staan op de eilanden onder druk; een plotselinge toename kan deze systemen doen bezwijken.

Ook grensoverschrijdende criminaliteit, zoals smokkel en drugshandel, vormt al langer een structureel probleem. Met stijgende spanningen en mogelijke militaire acties neemt het risico toe dat de eilanden — al is het onbedoeld — decor worden van conflict of doelwit van verkeerd gerichte vergeldingsacties.

Voorafgaand aan het debat hadden Kamerleden van onder meer D66 en ChristenUnie al kritische vragen gesteld. Zij wilden duidelijkheid over welke maatregelen worden genomen om de veiligheid van civiele luchtvaart, zeevaart, haveninfrastructuur en essentiële kabelverbindingen rond de eilanden te waarborgen. Ook vroegen zij of reisadviezen en noodplannen zijn geactualiseerd — essentieel voor het toerisme en de lokale economie.

Begin november hadden Kamerleden tevens een reeks schriftelijke vragen ingediend. Daarbij vroegen zij onder meer om een update over de uitvoering van eerder aangenomen moties om de defensiecapaciteit op de eilanden te versterken. Ook wilden zij weten of Nederland — zelfstandig of via de Europese Unie — voorbereid is om een onafhankelijk onderzoek te steunen naar de gevolgen van eventuele Amerikaanse militaire acties in de regio.

Met het debat onderstreepte de Tweede Kamer dat het kabinet concrete antwoorden en garanties moet geven — over informatievoorziening, scenario-planning, defensieondersteuning en bescherming van de inwoners van de Caribische delen van het Koninkrijk.

Het kabinet zegt zich bewust te zijn van de gevoeligheden in de regio en verklaarde al stappen te hebben gezet. Scenario’s worden ontwikkeld voor verstoringen in de bevoorrading en mogelijke migratiestromen. Er is contact met de regeringen van Aruba en Curaçao en met het Bestuurscollege van Bonaire. Minister Van Weel verklaarde dat lokale bestuurders hem “dag en nacht” kunnen bereiken met vragen.

Tegelijkertijd stelde hij dat er op dit moment geen aanwijzingen zijn voor een grote en onmiddellijke vluchtelingenstroom.

Minister Brekelmans vulde aan dat, hoewel militaire activiteiten van zowel de VS als Venezuela nauwlettend worden gevolgd, de kans dat de eilanden daadwerkelijk betrokken raken bij een conflict “heel klein” is.

Wel erkende hij dat de communicatie met de bevolking beter moet. Om onrust en onzekerheid te voorkomen, moet de overheid — in nauwe samenwerking met lokale autoriteiten — open en tijdig informeren over de ontwikkelingen.

Voor de inwoners van de Caribische eilanden reiken de zorgen verder dan veiligheid alleen. Een verstoring van de bevoorrading kan leiden tot tekorten aan voedsel en goederen. Het toerisme — een economische pijler voor Aruba, Bonaire en Curaçao — kan ernstig worden getroffen als reizigers wegblijven uit vrees voor conflict. “Als de scheepsaanvoer stokt en toeristen wegblijven, heeft dat directe gevolgen voor de economie,” waarschuwde een Kamerlid tijdens het debat.

Veel inwoners ervaren het gebrek aan informatie en duidelijkheid als zorgwekkend. Lokale overheden benadrukken dat buitenlandse betrekkingen en defensie Koninkrijkstaken zijn. Dat roept vragen op over de autonomie van de eilanden en over de mate waarin lokale bestuurders en bewoners inspraak hebben in beslissingen die hun veiligheid direct raken.

De huidige spanningen maken deel uit van een bredere geopolitieke dynamiek in het Caribisch gebied. Volgens analisten is de versterkte militaire aanwezigheid van de VS — met schepen, luchtmachtcapaciteit en maritieme operaties rond Venezuela — niet alleen bedoeld om drugshandel te bestrijden, maar ook om strategische druk uit te oefenen op Caracas.

Sommige experts waarschuwen dat zelfs routine-operaties van de VS verkeerd kunnen worden geïnterpreteerd door Venezuela, wat ongewenste escalaties kan veroorzaken. De nabijheid van de ABC-eilanden — slechts enkele tientallen kilometers van Venezuela — maakt ze bijzonder kwetsbaar.

Tegen die achtergrond is de oproep van Kamerleden voor proactief en transparant handelen van het kabinet niet alleen een kwestie van crisisbeheersing, maar ook van vertrouwen en veiligheid voor de duizenden mensen die op de eilanden wonen.

Het debat liet duidelijk zien dat de politieke onzekerheid op de eilanden niet kan worden teruggebracht tot louter militaire dreigingen. Het gaat ook om het dagelijks leven, economische stabiliteit en het vertrouwen dat inwoners hebben in de bescherming door het Koninkrijk.

Daarom eist de Tweede Kamer dat het kabinet snel concrete plannen ontwikkelt voor scenario’s als verstoringen van de bevoorrading, migratiestromen, evacuaties of humanitaire hulp. Ook moet het kabinet helder en consistent communiceren — niet alleen met de lokale regeringen, maar ook rechtstreeks met de bevolking, zodat mensen weten wat de plannen zijn en hoe zij zich kunnen voorbereiden.

Voor veel inwoners van de eilanden is het essentieel dat hun stem wordt gehoord. Hoewel defensie en buitenlandse zaken onder verantwoordelijkheid van Nederland vallen, zijn de gevolgen lokaal en ingrijpend. Dat vraagt om betrokkenheid en overleg, zowel met Den Haag als met de regeringen en gemeenschappen van Aruba, Bonaire en Curaçao.

De strategie “informeren en afwachten” is voor velen niet langer voldoende. De recente signalen, benadrukt door de Tweede Kamer, maken duidelijk dat de situatie in Venezuela — en de koers van de Verenigde Staten in het Caribisch gebied — geen verre geopolitieke scène is, maar een realiteit die het dagelijks leven in de Caribische delen van het Koninkrijk direct kan raken.

Het debat, waarin vrijwel unaniem ernstige zorgen werden geuit, markeert een belangrijk omslagpunt. Het Koninkrijk zal keuzes moeten maken over veiligheid, solidariteit en verantwoordelijkheid.

Het schokkende aantreffen van in stukken gesneden menselijke resten in een vriezer in Solito heeft eind vorige maand de Arubaanse gemeenschap diep geraakt. De politie identificeerde het slachtoffer als de Dominicaanse Luz Divina Paulino, die door geweld om het leven is gebracht. Nu spreekt haar moeder, Maria Altagracia Pérez Paulino, vanuit de Dominicaanse Republiek en vraagt zij om gerechtigheid én duidelijkheid in de zaak.

In een interview met het medium Perico Dominicano vertelt Pérez Paulino dat zij nog altijd niet kan bevatten wat haar dochter is overkomen. Zij verklaart dat haar kleinzoon — die volgens media-aanduidingen als hoofdverdachte wordt gezien — professionele hulp zou hebben moeten krijgen, gezien de manier waarop het lichaam werd aangetroffen. “Dit is een zaak vol haat. Ik geloof niet dat hij dit alleen kon doen, of hij moet het al lange tijd hebben gepland. Ik dacht nooit dat mijn kleinzoon tot zoiets in staat zou zijn,” aldus de moeder.

Volgens Pérez Paulino had haar dochter nooit problemen gemeld met de jongeman, die zij vanaf zijn derde levensjaar opvoedde alsof hij haar eigen kind was. Luz Divina verliet haar geboorteland op zeventienjarige leeftijd en woonde al 42 jaar in het buitenland, waarvan sinds 1991 op Aruba. Zij was eigenaar van haar woning en verhuurde twee appartementen. Ze werkte jarenlang bij restaurant Chalet Suisse, waar collega’s op 2 november alarm sloegen omdat zij bijna een maand niet op werk was verschenen.

De vondst van haar lichaam volgde op 26 november, toen de politie de resten in een vriezer aantrof. Hoewel er op sociale media geruchten circuleren dat de verdachte Aruba zou hebben verlaten — sommigen noemen de Dominicaanse Republiek, anderen Panama — heeft de politie nog geen verdachte officieel bevestigd. Wel meldden media dat de persoon mogelijk huur had geïnd van de appartementen die op naam van het slachtoffer stonden.

Pérez Paulino deelt dat haar dochter haar hele leven hard heeft gewerkt en altijd zorg droeg voor de familie in de Dominicaanse Republiek. Met tranen in haar ogen richtte zij zich tot de vermoedelijke dader: “Ik had nooit gedacht dat jij zoiets zou kunnen doen. Ze heeft je opgevoed, ze heeft je grootgebracht. Dit is een wrede daad.”

De familie reist binnenkort naar Aruba om juridische, bancaire en administratieve zaken van het slachtoffer te regelen. Intussen loopt een intensief politieonderzoek. De nabestaanden hopen dat de verdachte wordt gevonden en dat het onderzoek snel duidelijkheid brengt.

De politie roept iedereen die mogelijke informatie heeft op om contact op te nemen via tiplijn 11141. Anonimiteit wordt gegarandeerd. KPA en Aruba Vandaag betuigen hun diepe medeleven aan de familie van het slachtoffer.

Minister Geoffrey Wever (Futuro) tabata na Hulanda e siman aki pa participa na un congreso relaciona cu 70 aña di Statuut di Reino. Presente tabata tambe representantenan di gobierno y parlamento di Aruba, Corsou y Sint Maarten.

Su presentacion tabata tocante e relacion cu CAft, cu segun Wever ta un hopi bon relacion.

Na final di su presentacion el a informa cu gobierno di Aruba ta trahando riba un rijkswet cu mester duna Aruba mas flexibilidad. Esey tabata e momento cu e sala a practicamente rementa y di tur skina a cuminsa cuestiona minister Geoffrey Wever si e ta realisa kico e ta haciendo. Con bo kier mas flexibilidad y bo ta opta pa un ley di reino, cu ta e instrumento di ley mas inflexible den Reino!

Parlamentario Edgard Vrolijk (MEP) tambe a haci pregunta, na momento cu e minister a bisa cu por sali di e rijkswet despues di 7 aña, siendo aki na Aruba a bisa cu por ta 3 aña. Eynan parlamentario Vrolijk a pidi e pa splica articulo 42 di e ley di reino cu ta stipula cu mester cumpli cu 20 condicion prome cu por sali.

Minister y Parlamentarionan di Corsou tambe tabata hopi skerpi den nan preguntanan na minister Geoffrey Wever, varios pregunta e no por a contesta, segun un comunicado di MEP. Minister Geoffrey Wever tabata hopi nervioso y a haci un hopi mal papel na Hulanda. El a bandona e congreso mesora tambe y no a bolbe mas. Ta di spera cu e experiencia aki por cuminsa habri wowo di esnan cu ainda ta bringa pa e ley di reino, pa realisa cu nos mester keda mas leu posibel di e ley aki.

Nota di redaccion: E articulo aki ta opinion di e autor y no ta representa opinion di Bon Dia Aruba.

Een inclusieve samenleving voor mensen met een beperking: dat was dit jaar het thema van de Internationale Dag voor Personen met een Beperking, gevierd op 3 december. Het is een datum die zwaar weegt voor Alexandra Geerman, die zich blijft vastklampen aan de hoop dat Aruba een inclusieve samenleving kan zijn — ondanks signalen die het tegendeel lijken te bewijzen.

Het leven leek Alexandra aanvankelijk gunstig gezind. Ondanks ogenschijnlijk onoverkomelijke obstakels wist ze iets te bereiken waar velen nooit aan beginnen: zij studeerde af aan de Universiteit van Aruba met een bachelor­graad, terwijl zij blind is en in een rolstoel zit. Maar de realiteit buiten de muren van de universiteit bleek veel harder dan zij had verwacht.

Alexandra kreeg op vijfjarige leeftijd diabetes. Dat was haar eerste confrontatie met het besef dat het leven niet gemakkelijk zou worden. Toch groeide zij op als een vrolijk kind, gedragen door haar moeder die haar overal doorheen hielp. Ze ging naar school, later naar de universiteit — maar in haar eerste jaar aan de Faculteit Economie en Financiën (FEF) begon haar zicht te verdwijnen. Daarmee begon een lange periode van verdriet en veerkracht. Ze verloor niet alleen haar zicht, maar ook haar moeder, de persoon die haar altijd had ondersteund. Met de steun van haar vader wist Alexandra haar propedeuse te behalen.

De faculteit geloofde in haar capaciteiten: “Ze zeiden me dat ik rechten moest gaan studeren, maar ik hield altijd van economie.” Het duurde uiteindelijk elf jaar, maar in 2021 studeerde Alexandra af met haar scriptie ‘Un Aruba digital, con accesibel e-commerce na Aruba ta pa esnan cu limitacion di bista’, waarin zij concludeerde dat de digitale toegankelijkheid in Aruba nog ver onder de maat is.

Daar eindigde het mooie verhaal — want ondanks talloze pogingen, sollicitaties en gesprekken, wilde geen enkel bedrijf of instantie in Aruba het risico nemen om een blinde bedrijfseconoom in dienst te nemen. Alexandra wees op internationale voorbeelden waar grote bedrijven werkplekken hebben aangepast, maar ook dat overtuigde niemand. “Ik neem het ze niet eens kwalijk. Ik zou als professional zelf ook heel kritisch kijken of de voordelen opwegen tegen de risico’s,” vertelt ze aan Bon Dia Aruba.

Met die realiteit besloot Alexandra verder te studeren, zodat ze haar papieren kon halen om docent te worden. Met steun van Funari schreef zij zich in bij het Instituto Pedagógico Arubano (IPA). De arts die haar moest keuren twijfelde aanvankelijk of Alexandra zou slagen voor de medische keuring omdat zij blind is. “Ik zei simpelweg dat ik een bachelordiploma heb, en hij tekende het formulier en zei: ‘Éxito.’”

De lessen vonden ’s avonds plaats; Alexandra was elke dag een uur te vroeg op school. Dankzij Funari verbleef zij overdag in het centrum om met hun bus naar les te gaan — essentieel voor haar zelfstandigheid. Alexandra coördineerde ook met hen hoe ze het beste geholpen kon worden tijdens haar eerste stage. Maar voordat ze aan stage mocht beginnen, moest ze lesgeven bij IPA zelf. Ze gaf les in haar vakgebied, boekhouden.

Hoewel een van de docenten onder de indruk was van haar les, vond een ander dat zij de “normale procedure” niet had gevolgd — iets dat voor een blinde student onmogelijk is. Kort daarna volgde een gesprek bij FAVI waarin IPA liet weten dat scholen Alexandra niet zouden accepteren tenzij zij zelf een assistent meebracht. Funari probeerde te bemiddelen, maar anders dan de Universiteit van Aruba wilde IPA geen aanpassing van het programma om Alexandra haar studie te laten afronden.

“Ga naar een psycholoog voor je trauma”

Wat het zwaarst woog, was dat een docent tegen haar zei: “Je probeert een gat op te vullen. Ga naar een psycholoog voor je trauma.”

Die woorden braken haar. Ondanks het verlies van haar moeder, haar zicht en het feit dat haar partner eveneens slechtziend wordt, had Alexandra nooit gedacht dat een opmerking zo’n diepe wonde kon slaan. “Misschien was de dood van mijn moeder een trauma,” zegt ze, “maar dit brak mijn droom om een onafhankelijke professional te worden.” Ze belandde in een zware depressie.

“Aruba discrimineert nog steeds tegen deze groep,” zegt Brenda Rasmijn van Funari. “IPA wist vanaf het begin van Alexandra’s situatie. Laat haar dan niet toe om vervolgens te zeggen dat het toch niet kan.” Alexandra bevestigt dat dit de eerste keer was dat zij zich echt gediscrimineerd voelde om haar beperking.

Alexandra herinnert zich nog de vreugde toen zij afstudeerde aan de Universiteit van Aruba — een veilige plek waar ze zich gesteund voelde. “Het doel was mijn studie afmaken. Ik keek uit naar dat moment, maar toen het kwam, was het toch moeilijk.” Ze zou graag verder studeren voor haar master, maar financieel is dat nu niet haalbaar. Ook wil zij niet via Trampolin pa Trabou werken, omdat dit een uurloon betekent dat ver onder dat van iemand met een universitair diploma ligt. “En ik mag geen cent extra verdienen, want dan verlies ik mijn bijstand. Die zekerheid heb ik nodig.”

Hoewel Alexandra toegeeft dat zij nog steeds worstelt met depressie, blijft haar opgewekte persoonlijkheid zichtbaar. Ze volgt cursussen fotografie bij FAVI, en muziek- en instrumentenlessen bij Funari. Onlangs bracht de FAVI-groep een kerstlied uit en gaven ze een concert voor publiek.

De weg naar een zelfstandige professionele carrière is misschien lang, maar Alexandra weigert op te geven — en Funari evenmin. Zowel zij als Rasmijn geloven dat Aruba ooit zal inzien dat een inclusieve samenleving essentieel is voor sociale vooruitgang, zoals ook het thema van de Internationale Dag voor Personen met een Beperking 2025 benadrukt.

Daar zijn voldoende voorbeelden van wereldwijd: mensen met een beperking die dankzij aanpassingen en technologie optimaal functioneren op de arbeidsmarkt. Een daarvan is Saima Ashraf, een blinde CPA (Certified Public Accountant) in Engeland. Volgens analisten wordt deelname mogelijk wanneer innovatieve ideeën worden gebruikt om productiviteit en zelfstandigheid van werknemers met een beperking te ondersteunen. Hun bijdrage wordt zichtbaar in loyaliteit, betrokkenheid en connectie met doelgroepen waarvoor inclusie en creativiteit een essentieel perspectief bieden.

Pa e edicion aki di nos articulo semanal tocante nos Papiamento nos a haya inspiracion particular di un serie di video cortico riba internet tocante San Nicolas, lugar di nacemento di hopi di nos ciudadanonan. E serie ta mustra hopi imagen di pasado industrial di e ciudad, cu tambe a haci un contribucion considerable na nos idioma. Hopi di e palabranan aki a bin di e Ingles tecnico cu a bira algo comun te awe, tanto pa e influencia di e industria di petroleo, como tambe como idioma materno di hopi di e migrantenan cu a bira parti di nos comunidad.

Palabra cu a bira parti di nos vocabulario for di Ingles ta por ehemplo: ‘dòs’ (cu acento pa distingui di ‘dos’). E origen ta e verbo ‘to dodge’ (evadi); den un frase: “El a purba gara mi pero mi a dos e.” Otro ta ‘debor’ cu ta bin di ‘the bore’. Den un frase: “Mi a lag’e papia numa, pero e ta duna hende debor.” Un caso particular ta e ‘waya’ cu ta bin di ‘wire’ cu nos ta topa tambe den ‘wayabrosh’ (o ‘wayabroshi’) cu ta bin di ‘wire brush’. Por cierto cu e uso di e ‘wire’ a penetra tambe na Venezuela, cu a conoce e influencia den e mesun industria petrolero, basa riba tecnologia Mericano. Na Venezuela y otro teritorio di habla hispana nos ta topa cu e ‘guaya’ pa indica e cable pa entre otro clutch y throttle, cu segun nos Vocabulario oficial ta: ‘clutch’ y ‘trot’. Nos ta topa cu mas palabra di origen Ingles na Venezuela, por ehemplo e ‘guachiman’ cu naturalmente ta bin di ‘watchman’. Otro cu nos a haya ta ‘teipe’ cu ta e ‘tape’ Ingles cu cerca nos a keda ‘tape’ pa evita confusion si nos bay skirbie di otro manera. Sin embargo, ta remarcable cu cierto palabra tecnico si ta aparece den nan forma original den e Vocabulario, manera den e caso di ‘brake’, ‘clutch’ y ‘hood’, pero ‘trot’ a conquista un posicion ‘crioyo’ pasobra ta pronuncia esaki di totalmente otro manera cu e palabra original. Esaki no tin nada straño cune; e ta algo tipico di un idioma crioyo unda hende hopi biaha ta adopta palabra pero den forma simplifica. Pero nos no a caba ainda di trata e palabra ‘waya’. E uso mas antiguo ta e ‘waya’ (verbo) cu ta bin di Hulandes: ‘waaien’ y cu probablemente ta pertenece na nos Papiamento pa varios siglo caba, aunke nos no a topa ainda cu texto antiguo cu por comproba esey. Nos ta us’e den por ehemplo ‘waya candela’. Di otro banda, e ‘wayabero’ (wayabera) no tin ningun relacion cu e ‘waya’ Ingles ni Hulandes. Ta straño cu e Vocabulario oficial ta menciona solamente e ‘wayabero’ o ‘wayabera’ mientras cu pa hopi hende cu tin Papiamento como idioma materno ‘guayabera’ lo ta e forma normal di skirbi esaki, pasobra nan conoce e origen Hispano di e palabra. Pa keda den e ‘onda’ di e ‘waya’; un palabra manera ‘wayacá’ ta bin di e mata cu na Spaño yama ‘guayacán’. Nos tin tambe ‘wayanga’ cu segun nos ta un invento netamente di nos propio idioma, pero posiblemente ta bin di e ‘waya’ antiguo Hulandes. E ta referi na algo cu no ta mucho stabil, por ehemplo un construccion no mucho fuerte cu ta keda move (wayanga) cu e peligro di cay.

Por ultimo, atencion pa palabra cu tabata existi caba, pero cu a haya otro contenido recientemente. Un ehemplo ta e ‘adres’ (domicilio) y ‘adresa’ (pone/duna un adres) cu a haya un bida nobo via idioma Ingles. Regularmente nos por topa cu un persona cu ta relata cu el a ‘adresa’ e asunto. Esaki ta bin di Ingles: ‘to address an issue’. E concepto conoci caba ta ‘atende un asunto’. Por mira e fenomeno aki di dos banda. Por bisa cu e ‘renobacion’ aki di nos idioma ta bon pasobra e ta enriquece nos vocabulario. Di otro banda por bisa cu hopi biaha e ta un invento pa via di desconocimento di e propio idioma di e persona ey. Nos ta mantene un posicion neutral y ta laga pueblo dicidi.