Bondia Aruba

news_item
Click to read more

Oriana Wouters ta representa Aruba na conferencia Cop28 na Dubai

about 14 hours ago

E siman aki, 30 di november pa 12 di december, ta tuma luga na Dubai e di 28 conferencia anual riba cambio climatico di Nacionnan Uni, COP28, E conferencia aki ta tuma luga anualmente pa evalua progreso den maneho di clima, negocia y tuma desicionnan tocante e implementacionnan. Di parti di Gobierno di Aruba ningun

www.bondia.com
news item

Oriana Wouters ta representa Aruba na conferencia Cop28 na Dubai

about 14 hours ago

E siman aki, 30 di november pa 12 di december, ta tuma luga na Dubai e di 28 conferencia anual riba cambio climatico di Nacionnan Uni, COP28, E conferencia aki ta tuma luga anualmente pa evalua progreso den maneho di clima, negocia y tuma desicionnan tocante e implementacionnan.

Di parti di Gobierno di Aruba ningun minister lo biaha pa Dubai pa e conferencia aki, pero hunto cu Gobierno di Reino, a dicidi cu Minister di Energia di Hulanda, Rob Jetten, lo representa Reino.

Pa Aruba sinembargo, señora Oriana Wouters, kende ta un hoben pasiona pa medio ambiente y agricultura a keda selecta pa e organisacion internacional Island Innovation, pa representa e voz di hobennan na e conferencia di COP28. Island Innovation a selecta 10 hoben den region, mayoria mucha muhe, pa un experiencia y aprendisahe completamente financia. Oriana Wouters den esaki lo sali pa e interesnan di Aruba.

Dialuna 20 di November, Prome Minister Evelyn Wever-Croes y Minister di Energia Glenbert Croes a reuni cu Oriana tocante su participacion na COP28 y alabes a duna Oriana informacion tocante e maneho di Gobierno pa cu energia. Presente tambe den e reunion tabata señora Joselyn Croes di DBB. Minister Glenbert Croes a entrega Oriana e Nacional Energy Policy cu durante Gabinete Wever-Croes I a wordo traha y ehecuta awo den Gabinete Wever-Croes II. Durante e reunion a intercambia cu Oriana riba diferente iniciativa di Gobierno di Aruba riba adaptacion na cambio climatico.

news_item
Click to read more

A firma contract pa renobacion di ex-warda di polis na Savaneta

about 14 hours ago

Ayera mainta, durante un conferencia di prensa, Minister di Husticia y Asuntonan Social Sr. Rocco Tjon a firma contract cu representante di e compania ALBO como tambe Monumenten Bureau pa e renobacion di edificio di ex-warda di Polis Savaneta, cual ta un monumento. Segun un comunicado di gobierno, inversion den infrastructura ta hopi importante y

www.bondia.com
news item

A firma contract pa renobacion di ex-warda di polis na Savaneta

about 14 hours ago

Ayera mainta, durante un conferencia di prensa, Minister di Husticia y Asuntonan Social Sr. Rocco Tjon a firma contract cu representante di e compania ALBO como tambe Monumenten Bureau pa e renobacion di edificio di ex-warda di Polis Savaneta, cual ta un monumento.

Segun un comunicado di gobierno, inversion den infrastructura ta hopi importante y pues a haci varios renobacion. Asina por menciona cu a renoba Brandweer post siera y pa otro aña a haya aprobacion pa renoba post oscar, cual ta e post situa na aeropuerto. Banda di esaki, warda di Polis di playa a muda pa un edificio completamente nobo na Paardenbaaistraat, y e warda na San Nicolas ta wordo renoba por completo. Pues, awo a toca e turno na e edificio di e ex-warda di polis na Savaneta, cual pa hopi aña tawata un edificio bandona, y awo ta bay wordo renoba por completo.

Ta trata di un inversion grandi di alrededor di un miyon florin, caminda e trabounan lo inicia na januari 2024, y lo termina despues di 160 dia pa asina conta cu un edificio completamente renoba. A base di palabracionnan cu Korpschef, e edificio aki ta bay wordo usa door di Cuerpo Policial, caminda diferente ekipo di Cuerpo Policial ta bay wordo ubica akinan.

Cu e proyecto aki acerca, Savaneta lo bay conta cu dos edificio pa e cadena hudicial; dos diferente ekipo di Cuerpo Policial lo bay wordo ubica na Savaneta. Manera ta conoci e otro ekipo cu lo bay wordo ubica na Savaneta, ta e ekipo di e Operation Command Center, cual na e momentonan aki ta bou di renobacion y lo keda cla na April 2024. E ekipo aki ta bay percura pa vigila e imagennan di e diferente proyectonan di camaranan di siguridad.

Por ultimo, minister Tjon a expresa di ta agradecido na Monumenten Bureau, cu a percura pa henter e proceso di destaho cana debidamente, pa cual e escogencia a cay riba e compania ALBO. Tambe ta hopi satisfecho cu ALBO a bay di acuerdo pa asumi e responsabilidad pa ehecuta e proyecto aki pa pais Aruba.

news_item
Click to read more

“Groundbreaking” na tanki di awa di WEB na Alto Vista

about 14 hours ago

Diabierna ultimo a tuma lugar e “groundbreaking” di e tanki di WEB na Alto Vista. E proyecto aki mester a wordo bon prepara, mirando cu no ta facil pa baha un tanki asina importante pa districto di Noord, cu ta cubri un sector pa nos comunidad y economia asina grandi. Segun un comunicado di gobeirno,

www.bondia.com
news item

“Groundbreaking” na tanki di awa di WEB na Alto Vista

about 14 hours ago

Diabierna ultimo a tuma lugar e “groundbreaking” di e tanki di WEB na Alto Vista. E proyecto aki mester a wordo bon prepara, mirando cu no ta facil pa baha un tanki asina importante pa districto di Noord, cu ta cubri un sector pa nos comunidad y economia asina grandi.

Segun un comunicado di gobeirno, e inversion aki ta uno hopi importante pa pais Aruba, mirando cu e tanki lo bay bira hopi mas grandi y lo tin mas capacidad. Tambe e material di cual ta traha e tanki lo ta uno mas duradero, pa asina comunidad por conta riba esaki pa hopi aña.

Segun e comunicado, ta spera cu pronto e tanki aki lo keda cla.

 

news_item
Click to read more

CBS: Deficit den bestaansminimum di dos mas halto den seis aña pa luna di october

about 14 hours ago

Oficina Central di Estadistica ta presenta e resultadonan principal di e Indice di Prijs di Consumo (CPI) pa luna di October 2023. Pa loke ta e bestaansminimum, esaki a conoce un aumento di Afl. 121 compara cu un aña prome, causa principalmente pa aumento den prijs di cuminda y bebida no-alcoholico. E bestaansminimum pa un

www.bondia.com
news item

CBS: Deficit den bestaansminimum di dos mas halto den seis aña pa luna di october

about 14 hours ago

Oficina Central di Estadistica ta presenta e resultadonan principal di e Indice di Prijs di Consumo (CPI) pa luna di October 2023. Pa loke ta e bestaansminimum, esaki a conoce un aumento di Afl. 121 compara cu un aña prome, causa principalmente pa aumento den prijs di cuminda y bebida no-alcoholico.

E bestaansminimum pa un hogar consistiendo di dos (2) adulto y dos (2) mucha (edad 0-15 aña) na October 2023 ta Afl. 5,432, un aumento di Afl. 4 compara cu September 2023 (Afl. 5.428). E bestaansminimum pa un hogar di un (1) adulto ta Afl. 2,587, un aumento di Afl. 2 compara cu September 2023 (Afl. 2,585).

Kico ta un “Bestaansminimum” y con e ta wordo ahusta?

CBS ta defini un bestaansminimum como e nivel minimo di entrada cu ta wordo percibi necesario pa un persona of famia por funciona den sociedad di un manera adecuado y socialmente aceptabel. Ora nos usa e definicion “Bestaansminimum”, en realidad ta wordo referi na un “Sociaal Bestaansminimum” y no na e definicion literal di un “Bestaansminimum” cu ta referi na “e suma di placa necesario pa cumpra e bienes y servicionan cu ta wordo considera necesario pa biba un bida liber di privacionnan basico” (Nacionnan Uni). Un indice a wordo crea pa e “Bestaansminimum” door di calcula e costo di tur recursonan esencial cu un adulto promedio ta consumi durante un luna. Cada luna e indice aki ta wordo ahusta, a base di e prijsnan di alimento, paña, vivienda, transporte y otro articulonan den e canasta.

E bestaansminimum actual ta wordo basa riba e rapport “Bestaansminimum 2010” publica door di CBS na December 2010, y cual ta wordo actualisa mensualmente segun e CPI. E unidad di referencia usa door di CBS (manera indica den e rapport aki) ta di un hogar cu ta consisti di dos adulto y dos mucha (di 0 pa 14 aña).

Bestaansminimum na October 2023

E bestaansminimum ta e nivel minimo di entrada cual ta wordo percibi cu ta necesario pa logra mantene un nivel di bida adecuado den un cierto pais. Usualmente e bestaansminimum ta wordo determina door di calcula e gasto di tur e recursonan esencial cu un adulto ta consumi den un luna of aña. Generalmente esaki ta wordo yama un indice basico di necesidad, y e ta varia segun e prijs di cuminda, paña, vivienda, transporte y otro articulonan den e “canasta”.

Escalanan di ekivalencia ta wordo usa pa ahusta e nivel minimo di entrada percibi pa hogarnan di diferente tamaño y composicion. E escala ta asigna un peso di 1.0 pa e prome adulto y 0.5 pa cada adulto adicional den e hogar (edad 16+) y un peso di 0.3 pa cada mucha (edad 0- 15 aña). E bestaansminimum ta basa riba cifranan di e rapport “Bestaansminimum 2010” y ta wordo actualisa mensualmente pa cu inflacion usando e CPI mensual. E unidad di referencia den e rapport aki ta di un hogar cu ta consisti di dos (2) adulto y dos (2) mucha (edad 0-15 aña).

Na October 2023 e bestaansminimum mensual pa un hogar cu ta consisti di dos (2) adulto y dos (2) mucha (edad 0-15 aña) (Afl. 5,432) ta mustra un aumento di Afl. 121 compara cu October 2022 (Afl. 5,311) y a wordo causa principalmente door di un aumento di Afl. 79 den e sector di “Cuminda y bebida no-alcoholico”.

news_item
Click to read more

Parlamentario Ryçond Santos do Nascimento: Nan ta wak cu nan monopolio riba poder ta na peliger…

about 14 hours ago

Esnan den Parlamento cu ta contra supervision financiero den rijkswet ta MEP cu AVP Den un entrevista recien, parlamentario Ryçond Santos do Nascimento a comenta riba e negociacionnan entre gobierno di Aruba y Hulanda pa ley di supervision financiero. Segun Santos do Nacimento, motibo pakico parlamentarionan di MEP y AVP ta contra hancra supervision financiero

www.bondia.com
news item

Parlamentario Ryçond Santos do Nascimento: Nan ta wak cu nan monopolio riba poder ta na peliger…

about 14 hours ago

Esnan den Parlamento cu ta contra supervision financiero den rijkswet ta MEP cu AVP

Den un entrevista recien, parlamentario Ryçond Santos do Nascimento a comenta riba e negociacionnan entre gobierno di Aruba y Hulanda pa ley di supervision financiero. Segun Santos do Nacimento, motibo pakico parlamentarionan di MEP y AVP ta contra hancra supervision financiero den un ley di Reino tin di haci cu un economia coruptivo.

Den rueda di prensa despues di reunion di Coseho di Ministro di Reino diabierna pasa, Secretario di Estado Alexandra van Huffelen a anuncia cu el a yega na un acuerdo cu gobierno di Aruba encuanto e cambionan cu mester haci den e ley di Aruba di supervision financiero (LAft). E cambionan aki mester ta aproba y na vigor entrante 1 di januari 2024. Loke a keda pendiente ainda ta un acuerdo tocante un ley di supervision financiero (RAft), pa cual lo continua e discusion entre e dos gobiernonan.

Gobierno demisionario di Hulanda tin un mandato pa sigui negocia cu gobierno di Aruba tocante introduccion di un ley di Reino pa supervision financiero, pa cual no tin un fecha limite determina. Tanten no tin un acuerdo, Aruba lo mester paga un interes di 6,9% riba e prestamonan di 2020. Esaki por bira 5,1% na momento cu tin un acuerdo encuanto e forma y contenido di un ley di Reino. Na momento cu tin un ley di Reino vigente, Aruba lo por haya un interes di 3,2%. Despues di un acuerdo ainda por dura bastante tempo pa un ley di Reino haci e recorido legal necesario y te e tempo ey Aruba lo no mira e porcentahe mas faborable bira realidad. Bon Dia Aruba a acerca Prome Minister, Evelyn Wever-Croes, pa confirma si e informacion aki ta corecto. “Nos no a haya confirmacion di Den Haag ainda. Asina cu tin confirmacion mi ta informa,” Prome Minister a bisa.

Den e contexto aki, Bon Dia Aruba a acerca parlamentario independiente y lider di partido Lucha pa Reforma, pa haya un perspectiva for di Parlamento di Aruba tocante e negociacionnan pa cambionan den ley di supervision financiero na Aruba.

Santos do Nascimento a cuminsa splicando cu tin hende ta confundi e negociacionnan tocante un ley local (LAft) y un ley di Reino (RAft) pa cu supervision financiero. “E bottom-line ta esaki: Hulanda a exigi cu nos mester tin supervision financiero. Esey ta los un rato di tur cos,” el a comenta. “E ta algo cu a bin desde 2015 pa motibo cu si bo wak aña 2011-2012-2013-2014, tabatin un promedio di un deficit di 300 miyon pa aña. Esey ta ban bisa e background pakico Hulanda a bin hopi mas fuerte riba e exigencia cu mester tin supervision financiero.

Durante e pandemia di Covid, Aruba a fia mas o menos 915 miyon florin for di Hulanda, y e placa ey mester pag’e back. “Hulanda a bisa, no matter what, nos ta financia, nos lo percura pa un refinanciamento di e placa. Y Hulanda a bisa, ‘nos lo refinancia na e porcentahe di interes conforme e credit rating di Aruba. Kiermen, esey ta garantisa. Awo, pa ‘sweeten the deal’, nan a bisa ‘nos kier pa supervision financiero ta hancra den rijkswet’, cu ta un ley mas halto, e ta mas halto cu nos comptabiliteitsverordening, cu e LAft, e ta mas halto cu nos mesun constitucion.”

Aruba no ta respeta nos mesun leynan

Segun Santos do Nascimento, tin varios motibo pa Hulanda exigi esaki. Un di e motibonan ta den practica financiero di Aruba, no ta respeta nos mesun leynan. “Por ehemplo, nos Constitucion ta bisa ki ora mester entrega un presupuesto. Historicamente, nos no ta worry cu e fecha ey.”

Pa di dos, nos Constitucion ta bisa cu nos mester tin un cuenta anual (jaarrekening). Aruba no ta cumpli cu esey manera debe ser. “Ora cu bo ta wak e ley di comptabilidad cu nos tin, hopi biaha nos no ta cumpli cu e ley aki. Tin biaha Gobierno ta bin despues cu un ley cu forsa retroactivo pa drecha locual eigenlijk no ta cuadra cu ley.” Den esaki tambe Hulanda tambe a mira cu un Landsverordening, esta un ley di Aruba cu ta hancra supervision financiero, “ta un ley cu ta den e esfera politico di Aruba. Esey ta nifica cu gobierno cu parlamento por cambi’e.”

“Tin motibo pa Hulanda tin cierto preocupacion riba e area aki, pasobra Sr. Rocco Tjon y Sr. Ady Thijsen a bin cu un amienda, Parlamento a aproba un amienda di e supervision financiero cu lo a elimina e laso cu Hulanda den supervision financiero na 2018. Kiermen e ta basta fresco ainda, nos ta papiando di Gabinete Wever-Croes I.” Esakinan ta motibo pakico Hulanda kier hancra supervision financiero den un rijkswet.

Administracion financiero deficiente cu ta conduci na medida

Ademas, e rijkswet cu Hulanda a propone tin reglanan hopi mas estricto pa administracion financiero di Aruba. “Pasobra e realidad ta cu si nos bay back for di 1986 te awo, nos administracion financiero simplemente no ta na ordo. E cuestion cu nos no tin e cuentanan anual na tempo ta un indicacion caba cu bo administracion financiero no ta na ordo.”

“Esaki ta e preocupacionnan di Hulanda pasobra na momento cu Aruba no por paga debe back – y den esey mester bisa algo, pasobra Aruba tur ora ta bisa ‘si semper nos a paga’, pero structuralmente nos ta pushando e pago di e debe atras, y dado momento e no ta sostenible mas. E ta cuminsa exigi cu bo ta bin cu mas medida. Y nos ta wak e efectonan caba, un di nan ta por ehemplo e BBO na frontera, aumento di BBO cu 1%, ta indicacionnan cu pa cuminsa tin un maneho financiero, e entradanan cu nos tabatin no ta suficiente. Gobierno mester genera mas placa, y con gobierno ta genera mas placa? Door di aumenta impuesto riba e ciudadano.”

 

Pues banda cu e administracion financiero ta bon, Hulanda kier pa nos cumpli cu cierto exigencianan. Un di nan ta cu mester tin structuralmente un surplus, y pa cuminsa baha gasto di personal na un manera structural.

Strafrente?

Santos do Nascimento ta destaca cu “e palabra ‘strafrente’ a sali for di un mocion di Tweede Kamer, cu si Aruba no acepta e rijkswet, lo bin e strafrente. Pero prome cu esey caba, ya gobierno di Hulanda y Van Huffelen a ofrece gobierno di Aruba e deal cu si bay di acuerdo pa hancra supervision financiero den e rijkswet, nos lo duna bo na interes di Hulanda, cu ta un interes mas abao.” Es decir, cu en bes cu e interes halto tabata un castigo, e interes mas abao tabata un oferta pa acepta cierto condicion.

“Si bo bay back y wak loke Hulanda tabata exigiendo, ta di prome caba cu Hulanda tabata papia di rijkswet. No ta Tweede Kamer a bin cu e exigencia. E palabra ‘strafrente’ ta indica si cu un mayoria den Tweede Kamer ta haya cu nos gobernantenan ta actuando iresponsablemente, y p’esey e palabra ‘straf.’”

Aprobacion di Parlamento pa rijkswet

Mirando cu na mas cu un ocasion, prome minister Evelyn Wever-Croes a indica cu Parlamento no ta dispuesto pa duna aprobacion pa un rijkswet pa supervision financiero, a puntra Santos do Nascimento riba e posicion di Parlamento.

“E problema cu nos tin na Aruba ta cu bo ta scucha cu hende kier supervision financiero, pero e realidad ta cu nunca nos no tabata kier esey,” el a comenta. “E realidad ta cu, pa nan por financia e tamaño di e partido – pasobra nan ta partidonan grandi – pa por financia campaña, nan mester hopi placa. Anto e ora loke bo ta wak ta full un economia ta surgi rond di e partido. Un parti di e economia ey ta un economia fraudulento y coruptivo.” E ora pa e partidonan aki por keda na poder, no ta cumbini pa tin hopi supervision for di Hulanda. “Kiermen no tin un interes pa supervision financiero.”

Pa por introduci supervision financiero na 2015, Hulanda a pone hopi presion. “Pa cuminsa, a stop un presupuesto di pais Aruba, gewoon a bisa no ta firma e presupuesto.” Pues bao hopi presion a acepta pa bin cu supervision financiero. “Anto den e negociacionnan, gobierno a bisa e tempo aya, ‘no laga nos perde cara asina hopi, please. Laga nos hancra esaki den un landsverordening. Nos ta laga e laso cu Reino, tur cos ta OK, pero nos ta hink’e den un ley di nos mes, comosifuera anos a hacie’. Awo bo ta haya e mesun cos, y bo ta wak efectivamente, esnan cu ta contra e supervision financiero hancra den un rijkswet na e momento aki, di e personanan cu ta den Parlamento, e ta hustamente AVP cu MEP. Anto e ta un señal atrobe, cu nan ta ‘bringa brasa’. Pasobra tur ora nan ta critica otro, pero na e momentonan aki unda nan ta wak cu nan monopolio riba poder na Aruba ta na peliger, bo ta wak con lihe nan ta brasa otro.”