Bondia Aruba

news_item
Click to read more

Dokternan forensico Hulandes ta fracasa di detecta abuso fatal di mucha den te cu 10 caso pa aña

about 10 hours ago

(NLTimes) – Dokternan forensico Hulandes no ta logra detecta abuso fatal di mucha den un calculacion di cinco pa dies caso tur aña, tin biaha ta emiti certificado di morto pa causa natural aunke muchanan a muri di violencia, segun e Oficina Nacional di Investigacion y Experticio Medico Forensico, conoci como LOEF. Un di e

www.bondia.com
news item

Dokternan forensico Hulandes ta fracasa di detecta abuso fatal di mucha den te cu 10 caso pa aña

about 10 hours ago

(NLTimes) – Dokternan forensico Hulandes no ta logra detecta abuso fatal di mucha den un calculacion di cinco pa dies caso tur aña, tin biaha ta emiti certificado di morto pa causa natural aunke muchanan a muri di violencia, segun e Oficina Nacional di Investigacion y Experticio Medico Forensico, conoci como LOEF. Un di e casonan cu nan a faya aki tabata encera un baby mucha muhe di 4 luna cu despues a haya cu el a muri di lesionnan severo na cabes y cerebro infligi pa su tata, De Telegraaf ta informa.

LOEF ta bisa cu e problema ta surgi pa gran parti for di e limitenan poni riba dokternan forensico cu solamente tin mag di haci un examinacion externo cu permiso di mayornan of si tin señalnan cla di un crimen. Den muchanan chikito, abuso fatal segun informe hopi biaha no ta laga marca visibel. A base di investigacion cientifico anterior y su experiencia di caso, LOEF ta calcula cu un cantidad chikito di casonan di abuso fatal ta pasa sin ser nota tur aña. Despues di morto, muchanan no ta desaroya blousa of hinchamento mas, loke ta complica e evaluacionnan mas ainda.

“Pafo, hopi biaha no tin nada pa mira,” Guido Reijnen, un dokter forensico y director medico na LOEF, a bisa De Telegraaf. “Un di e problemanan ta cu dokternan forensico por lo general no por mira for di un examinacion externo cu muchanan chikito a muri como resultado di abuso.”

Reijnen a bisa cu el a experiencia personalmente por lo menos cinco caso recientemente den cual mayornan a nenga di coopera cu examinacionnan medico despues di morto di nan yiu. Den e casonan ey, e tabata kier regla un CT scan of MRI pasobra e no por a determina un causa di morto. “Pero si mayornan ta envolvi den morto di nan yiu, e chens cu nan lo coopera ta minimo,” el a bisa.

Sin prueba concreto di un crimen, dokternan forensico no por forsa investigacionnan criminal of testnan medico adicional. Como resultado, nan no por tin otro opcion cu emiti un certificado di morto natural. “Esey ta molestia mi ainda,” Reijnen a bisa De Telegraaf.

Cifranan di Ombudsman di Mucha Hulandes ta mustra cu mas o menos 50 mucha ta muri tur aña a consecuencia di abuso. Den teoria, e cantidad ey mester resulta den un cantidad similar di peticionnan di dokternan forensico na Servicio di Ministerio Publico pa investigacionnan criminal, asina Ingeborg Doves, e fiscal publico nacional pa casonan di abuso di mucha a bisa. Esey no ta pasando.

“Esaki ta nifica cu nos ta faya casonan tur aña,” Doves a bisa. El a bisa cu mortonan asina ta nifica por lo menos homicidio involuntario. Unabes cu un acta di fayecimento natural ser duna, un caso no ta bin mas na conocemento di polis of fiscal. “Y cu esey, nos a laga un mucha cay,” Doves a bisa. “E ora ey kico exactamente a pasa no ta ser investiga mas.” Doves kier pa dokternan forensico tuma contacto cu polis y fiscal mas tanto ora morto di un mucha ta inespera of inexplicabel.

LOEF tambe ta pidi pa testnan medico rutinario despues di morto di mucha, incluyendo CT of MRI y testnan di sanger. “Esey pa gran parti ta exclui abuso of venenamento,” Reijnen a bisa. Segun Doves, un cambio den e ley lo ta necesario pa haci e tipo di examennan ey practica standard.

 

news_item
Click to read more

Parlamentario Endy Croes: Scandal den FMSA/RDA

about 10 hours ago

Dowers no a contesta preguntanan te ainda riba proceso di bidding pa cumpra clean fuels pa Aruba Desde fin di november y durante reunionnan publico 15,16 y 17 di december, Parlamentario Endy Croes (MEP) a haci varios pregunta na minister Arthur Dowers (AVP) riba e tema di un scandal den e tender process – esta

www.bondia.com
news item

Parlamentario Endy Croes: Scandal den FMSA/RDA

about 10 hours ago

Dowers no a contesta preguntanan te ainda riba proceso di bidding pa cumpra clean fuels pa Aruba

Desde fin di november y durante reunionnan publico 15,16 y 17 di december, Parlamentario Endy Croes (MEP) a haci varios pregunta na minister Arthur Dowers (AVP) riba e tema di un scandal den e tender process – esta e proceso di bidding pa cu compra di gasolin, low sulfur diesel y jetfuel pa Aruba.

Di acuerdo cu informacion y documento cu e Parlamentario ta dispone di dje ta mustra cu tin un scandal grandi cual por costa RDA/FMSA y Aruba hopi placa y no lo impedi casonan den corte.

Pa por evita esaki, Parlamentario Croes a haci Minister di Energia varios pregunta entre otro si e por ta na altura di locual ta tumando luga desde 25 di Juli di e aña aki den FMSA/RDA.

Lamentablemente Dowers no a contesta y tambe gaña Parlamento. Sinembargo despues di e reunion di 17 di december a manda mesora extra pregunta pa Dowers dia 19 di december riba e tema, mirando e situacion Parlamentario Croes ta sinti cu Dowers tambe a cuminsa gaña Parlamento. Segun Parlamentario Croes kisas Gerlien Croes (Futuro) a contagia Dowers cu e virus “gañado,” esta e virus di aña 2025.

Kico a pasa den Parlamento

Parlamentario Croes a puntra Minister Dowers na varios ocasion entre 15 y 17 di december durante reunionnan publico si Dowers ta na altura di un scandal den RDA/FMSA den e proceso pa cu compra di clean fuels esta gasolin, low sulfur diesel y jet fuel. Tambe a puntra Dowers si e ta na altura di e proceso di RFP esta un tender (bidding) cu a cuminsa desde 25 di juli 2025 organisa door di expertonan di FMSA.

A puntra si Dowers ta na altura cu tin un ganado bao di e nomber di “Trafigura,” kende a ser avisa cu el a gana y a pidi pa bin Aruba 13 di October. A puntra Dowers si e ta na altura cu e comision di experto a conseha pa kibra e contract cu Citgo. Dicho contract a wordo kibra di acuerdo cu e conseho di FMSA unda un carta a bay pa Citgo 3 di october 2025. Tambe a puntra Dowers si e ta na altura cu un compania Novum kende “no a participa” den e proceso di Tender cu a inicia desde 25 di Juli a wordo pidi pa “achteraf” ora cu ya tabata tin un ganado pa e tambe duna un oferta. Dicho oferta a drenta dia 17 di october 2025 despues cu e tender a cera y un ganado a wordo anuncia.

Dowers a laba man gañando Parlamento

Minister Dowers NO a contesta ningun pregunta. Dowers constantemente e referi na 32 preguntanan cu Croes a haci schriftelijk cu e lo contesta eseynan schriftelijk y no kier a duna Parlamento informacion. Despues Dowers manera mucha manda ta gaña Parlamento cu Novem solamente ta bende fueloil y no ta bende clean fuels siendo Croes ta splica cu e tin prueba y copia di e oferta di Novum di 17 di october 2025.

Alabes Parlamentario Croes a bisa Dowers si e djis subi website di Novum e mes por constata cu locual el a bisa Parlamento no ta cuadra, pasobra Novum ta bende clean fuels. Ta amigonan di Dowers cu a wordo nombra den RDA posiblemente ta tras di esaki.

Dowers constantemente a opta pa no contesta

Parlamentario Croes ta adverti Dowers, y lo puntra un bes mas si Dowers ta na altura cu Trafigura a gana e tender oficial y a wordo informa di tal. Fraccion di MEP ta adverti Dowers cu si RDA/FMSA inicia un otro proceso paralelo esaki lo por tin consecuencianan grave pa pais Aruba. Riba mercado internacional e transparencia y integridad ta wordo sacudi y credibilidad di Aruba ta ser cuestiona fuertemente. Nos stabilidad pa nos!

siguridad energetico lo core peliger unda PUEBLO di Aruba ta bay end up pagando un prijs hopi caro pa gasolin y demas producto pa e astucia di amigonan di Dowers. Na final minister Dowers lo mester carga su responsabel. Nos ta keda pendiente pa e contestanan di Dowers lo mas antes posibel. No ta exclui un peticion na OM pa un investigacion orientativo den prome siman di Januari den algo asina grave como cu Dowers ta sconde y no ta contestando. E bala ta lorando!

Nota di redaccion: E articulo aki ta opinion di e autor y no ta representa opinion di Bon Dia Aruba.

 

news_item
Click to read more

Firma y entrega oficial di edificio “John G. Eman” ta marca un siguiente paso concreto den revitalisacion di Oranjestad

about 10 hours ago

Dialuna den oranan di mainta den presencia di Prome Minister Mike Eman, Minister Geoffrey Wever, descendientenan y famia di defunto John G. Eman, representantenan di Aruba Bank N.V., representantenan di Stichting Monumentenfonds, a tuma lugar e ceremonia oficial di firmamento y entrega di e edificio historico “John G. Eman” na Stichting Monumentenfonds Aruba. E acto

www.bondia.com
news item

Firma y entrega oficial di edificio “John G. Eman” ta marca un siguiente paso concreto den revitalisacion di Oranjestad

about 10 hours ago

Dialuna den oranan di mainta den presencia di Prome Minister Mike Eman, Minister Geoffrey Wever, descendientenan y famia di defunto John G. Eman, representantenan di Aruba Bank N.V., representantenan di Stichting Monumentenfonds, a tuma lugar e ceremonia oficial di firmamento y entrega di e edificio historico “John G. Eman” na Stichting Monumentenfonds Aruba. E acto ceremonial aki ta marca un paso importante pa e revitalisacion di Oranjestad.

E traspaso oficial aki ta sigui despues cu, na december 2024, Minister Wever a firma un intentieovereenkomst cu Aruba Bank N.V., Stichting Monumentenfonds Aruba y Nationaal Restauratiefonds. Un proceso largo, compleho y cu varios desafio a sigui, pero cu e esfuerso a logra yega na e acto di traspaso.

Durante e ceremonia, Aruba Bank N.V. ta firma e acuerdo pa traspasa oficialmente e edificio na Stichting Monumentenfonds Aruba, permitiendo cu e fase di restauracion y renobacion por cuminsa formalmente. E paso aki ta esencial pa prepara e edificio pa ubica e Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) y e Sociaal Economische Raad (SER).

Pa logra e proyecto aki, Stichting Monumentenfonds Aruba a logra un financiamento cu condicionnan faborabel via Nationaal Restauratiefonds, y Gobierno AVP-FUTURO a percura pa un subsidio di Afl. 412.000, pa haci e transaccion aki posibel. E subsidio aki a wordo aproba den Parlamento door di e parlamentarionan cu ta sostene Gabinete AVP-FUTURO y formalisa via Landsbesluit firma door di Minister-Presidente Mike Eman y Minister di Finanzas Geoffrey Wever.

E edificio emblematico “John G. Eman”, situa na Caya G.F. Betico Croes, lo wordo restaura cu respet pa su balor historico y arkitectonico, y lo wordo transforma den un edificio multifuncional. E plan ta encera e ubicacion di e departamentonan Centraal Bureau voor de Statistiek y Sociaal Economische Raad, un apartamento riba e promer piso y un espacio comercial pa horeca cu terasa, contribuyendo asina na mas actividad, atractivo y dinamica urbano den Caya G.F. “Betico” Croes.

E restauracion y herbestemming di e edificio “John G. Eman” ta forma parti integral di e strategia mas amplio di Gobierno AVP-FUTURO pa trece bida bek den centro di Oranjestad. Minister Geoffrey Wever ta impulsa un enfoke strategico caminda cu departamentonan di gobierno ta wordo ubica den edificionan historico, generando presencia diario di hende den centro di Oranjestad.

 

news_item
Click to read more

Caos y incertidumbre…Ta continua na 2026…

about 10 hours ago

Cerando aña 2025, nos evaluacion di e aña ta duna nos tambe e perspectiva pa 2026; al fin y al cabo, e aña nobo ta djis un dia despues cu e bieu ‘fayece’. Tur loke tabat’ey e dia anterior, t’ey den e proximo tempo tambe. Y kico mas a resalta na 2025? E caos mundial

www.bondia.com
news item

Caos y incertidumbre…Ta continua na 2026…

about 10 hours ago

Cerando aña 2025, nos evaluacion di e aña ta duna nos tambe e perspectiva pa 2026; al fin y al cabo, e aña nobo ta djis un dia despues cu e bieu ‘fayece’. Tur loke tabat’ey e dia anterior, t’ey den e proximo tempo tambe. Y kico mas a resalta na 2025? E caos mundial causa pa gobierno di Estadonan Uni. Esaki por lo menos te fin di 2026, ora posiblemente tin un otro mayoria den Camara di Representante. Esaki lo limita e posibilidadnan di gobierno ehecutivo pa pasa ley di nan preferencia, pero no ta stroba gobierno continua sin preocupa ley. Ademas, si no tin un cambio den Senado tambe, un mayoria democrata den Camara di Representante por aproba ley, pero nan no lo sobrevivi tratamento den Senado, te pa yega na presidente Trump pa usa su derecho di veto. Esaki lo resulta den dos aña mas di gobernacion via decreto ehecutivo, cu tur consecuencia pa mas instabilidad mundial.

Pero e caos lo tin su banda positivo, si nos enfoca riba loke ta sucede na nivel mundial. Un di e lesnan importante di 2025 ta e forma con e sucesonan a enfatiza e dependencia economico cu ta existi na practicamente henter mundo. E intento di gobierno di Trump di pretende cu por existi un economia Mericano cu ta depende solamente di su propio produccion, a resulta un farsa completo. E conflicto crea cu Canada a destapa di manera spectacular e dependencia di Merca di diferente recurso cu Canada tin den abundancia mientras cu Merca no tin. Ta trata di producto manera aluminio, staal, petroleo pisa, mineal escaso y energia electrico, unda pa decadas Canada ta e proveedor mas importante di e productonan aki pa Merca. Ademas Canada ta productor di casi tur potash’ (carbonato di kalium) cu ta indispensable pa agricultura Mericano. E experiencia caro cu Merca ta siñando ta cu ni e economia mas grandi na mundo por ta autarco. No pasobra e pais ta depende di exportacion, sino pasobra su base agricola y di manufactura ta depende di recurso importa. Esaki ta conta tambe pa recurso humano, unda e deportacion di gran cantidad di stranhero ta afectando sectornan manera agricultura y construccion.

Loke ta resalta ta e desaparicion di Merca como un partner comercial y economico confiable, cu tarifa di importacion cu por aparece di nochi pa mainta y por desaparece atrobe, pa bolbe surgi na cualkier momento inespera. Si hasta tratado di liber comercio no por brinda seguridad y stabilidad mas, comercio na tur parti di mundo ta haci loke comercio ta haci: busca otro oportunidad comercial, basa riba confiabilidad y stabilidad cu Merca no kier y no por ofrece mas. Asina a surgi un cooperacion mas estrecho entre otro paisnan, tanto na Europa, Latinoamerica y otro continente, sin cu e relacionnan economico aki ta core via Merca. Esaki principalmente tin como consecuencia cu e manera di pensa solamente den bloque economico, no ta asina relevante mas. Por ehemplo, e paisnan cu ta reuni den BRICS (Brasil, Rusia, India, China y Sur Africa), ademas di e paisnan liga na BRICS, ta buscando colaboracion bilateral y den otro forma conhunto den otro bloque. Por ehemplo, fuera di Rusia, e otro paisnan di BRICS ta busca colaboracion cu Union Europeo. Brasil ta haci esaki entre otro via Mercosur, e colaboracion economico di e paisnan di Suramerica.

Y kico lo ta perspectiva pa un di e paisnan mas dependiente na mundo, Aruba, si hasta e economia mas grandi conoce su dependencia? Cu por lo pronto nos lo mira un continuacion di e situacion economico, ainda faborable, di e ultimo añanan. Y si algo cambia, sea bon o malo, e no ta den nos man. Esey ta implica cu nos no por haci nada? Tin algun cos cu por haci. Uno ta busca diversifica importacion di producto, cu awor ta depende demasiado di loke ta core via Merca. Esaki ta un tema cu riba papel por parce facil pero cu den practica ta depende di e posibilidadnan realistico cu comercio local por haya; e no ta un tarea gubernamental pa realiza esaki. Experiencia ta cu relacion comercial ta cambia solamente bao di presion comercial urgente. Ningun comerciante lo sacrifica su relacion cu proveedor di hopi tempo, pa drenta den un aventura sin garantia di ‘supply line’ stabil, unda logistica stabil tambe ta hunga un papel importante.

Pero tin otro desaroyo unda nos mester considera cambia rumbo. Pa hopi aña Merca tabata, despues di Hulanda, e pais mas atractivo pa estudio avanza. E costo cada vez mas halto di institucion di educacion superior na Merca, ademas di e exigencianan grandi cu gobierno Mericano ta pone pa entrada na e pais, ta obliga nos contempla otro destino. Canada por ta un posibilidad pasobra e pais, contrario na Merca, ta hibando un politica di atracciondi persona di exterior, tanto pa estudio como migrante pa residencia na e pais pa busca un futuro nobo. Esaki por brinda e seguridad personal cu e situacion na Merca pa basta tempo no lo brinda, mirando e situacion di tension bao di persona di origen Latinoamericano y di Caribe, pa e riesgo di keda aresta como posible persona indocumenta.Tambe esaki por brinda posibilidad di cooperacion cu institucionnan na Aruba. Tur esaki si como tarea gubernamental na promer lugar pa explora.

Finalmente, loke nos por a mira na 2025 no lo cambia tanto, tanten na Merca e regimen actual no cambia rumbo. Cu mayoria di nos lazonan economico cu e pais aki, y nos dependencia casi absoluto, nos lo mester warda riba loke 2026 ta trece.

 

news_item
Click to read more

Mucha di cinco aña gravemente herida despues cu auto a pasa riba dje

about 11 hours ago

Diabierna 27 di december mainta, pa mas o menos 2:20 di atardi, un accidente serio a sucede na Wolfstraat 5, riba un caminda di santo. Segun informacion inicial, un auto marca Hyundai a pasa riba lomba un mucha homber di 5 aña, cu tabata hungando den e tera den e cura causando alarma grandi entre

www.bondia.com
news item

Mucha di cinco aña gravemente herida despues cu auto a pasa riba dje

about 11 hours ago

Diabierna 27 di december mainta, pa mas o menos 2:20 di atardi, un accidente serio a sucede na Wolfstraat 5, riba un caminda di santo. Segun informacion inicial, un auto marca Hyundai a pasa riba lomba un mucha homber di 5 aña, cu tabata hungando den e tera den e cura causando alarma grandi entre residente y famia di e mucha.

Mesora e notificacion a drenta, patruya di polis y un ambulance a ser despacha inmediato pa e lugar. Na yegada, personal di ambulance a haya cu e mucha tabata den un condicion delicado. A topa cu e mucha boca abao, cu su cara na sanger y su curpa hincha pa motibo di e impacto. E escena a provoca shock y desesperacion na tur esnan cu tabata presente. Hopi hende a keda sin palabra, mientras cu otro a core pa yuda, y tin cu a yama famia pa avisa e mayornan.

E suceso a bolbe trece un tema cu, segun habitantenan, ta ser menciona hopi biaha: auto ta pasa cu velocidad halto riba e caya aki. Residente a comenta cu ya for di un bon tempo nan ta pidi atencion di autoridadnan pa mehora e infrastructura. Entre e peticionnan mas menciona ta asfalt y pone “polis drumi” pa obliga trafico pa baha velocidad. Segun e residentenan, e preocupacion no ta nobo, pero nada no ta ser haci, y e sensacion den bario ta cu e riesgo a keda ignora.

Segun medionan di comunicacion local e tema di ken lo carga e responsabilidad y si seguro lo para responsabel a surgi, pero na e momento aki no a duna detaye completo riba e aspecto legal.

Den oranan di anochi e mama di e mucha a comparti un update riba Facebook cu a conmove hopi hende. Den su mensahe, el a confirma cu e accidente a pasa den cura, na cas di bisiñanan, y cu “auto a drenta cura y a pasa riba nos yiu”. Segun e mama, e momento cu el a yega, el a mira su yiu sin movemento, y e reaccion di esnan presente tabata di panico y trauma. El a describi grito y angustia entre testigonan, y e sentimento general cu pa un momento su yiu “no tabata t’ey mas cu nos”. Sinembargo, den e mesun relato, e mama a expresa cu su fe a keda firme y cu el a mira e situacion como un milagro y un oportunidad pa testimonio.

Segun e update, e mucha — cu e famia a nombra como Jaylan — ta interna den ICU. E mama a bisa cu, pa “gloria di Dios”, Jaylan no a kibra ni un weso. E preocupacion principal awor ta cu su pulmon drechi ta delicado debi na e presion cu el a haya durante e accidente. Ademas, Jaylan tin diferente herida na su curpa, pero e famia a indica cu e ta stabiel na e momento di e update.

E famia a haci un yamado fuerte pa oracion y solidaridad, specialmente den e prome 72 ora despues di e suceso. Nan a pidi oracion no solamente pa Jaylan, pero tambe pa nan famia completo y pa e bisiña cu tabata conduciendo e vehiculo. Den nan palabra, nan kier cu Dios “calma su curason”, reconociendo cu e situacion ta grave y e motivo pa tur parti involucra.

Un elemento cu hopi hende a nota den e mensahe di e mama ta e tono di pordon y calma, aun cu e dolor ta grandi. El a indica cu nan ta sufri mirando nan yiu den dolor, pero nan ta reconoce cu loke a pasa no tabata intencional, y cu nan no ta husga e bisiña. “Publicamente nos como mayornan ta pordona,” a bolbe sali den e mensahe, añadiendo cu nan ta desea pordon di Dios y cu nan kier evita comentario sin sentido ni historia inventa cu no ta cuadra cu realidad.

Den bario, e incidente a laga un impacto emocional profundo. Hende a reuni pa papia, pa busca noticia, y pa mustra apoyo na famia. Tambe a surgi un deseo mas fuerte pa cambio: mas seguridad riba e caminda, control di velocidad, y un respuesta mas rapido di instancianan cu ta encarga cu infrastructura y trafico.

Pa hopi residente, e accidente aki ta un recordatorio duro cu peliger riba caminda no ta algo teoretico; ta real, y por yega na porta di cualkier cas.

Mientras Jaylan ta sigui ricibi cuidado intensivo y e famia ta pidi oracion y discrecion, comunidad ta warda cu speransa y atencion pa mas informacion oficial riba loke a pasa y cu medida por bin pa evita cu un tragedia similar ripiti. Pa awor, e prioridad ta un: cu Jaylan sigui stabilisa y cu su recuperacion sigui den e direccion mas positivo posible, rond di cuido medico, amor di famia, y sosten di bisiñanan di bario.